zaterdag 6 december 2008

Het is duidelijk: Sinterklaas is jarig en dus vieren we feest met cadeautjes en lekkers!
Op tafel staat een doos met rode papieren schoentjes, gevuld met een letter 'S' en een cadeautje: een sleutelhangerboekje. Aan de naam op de hiel is te zien voor wie het schoentje bestemd is. Die Sint!

Sinterklaas kapoentje, gooi wat in mijn schoentje!

Verder staat er een schaal pepernoten en is er een banketletter bij de koffie. Wat een verrassingen en wat een pech dat zieke Jopie dit niet mee kan beleven.
De verrassingen gaan maar door. Jaap heeft voor alle bbc’ers van de verslagen, vanaf de oprichting van de BBC, dubbelzijdige A5-kopieën gemaakt en die tot katernen gevouwen. Hij belooft hiermee door te gaan tot we 5 jaar bestaan, zodat we dan van de katernen een jubileum-lustrum-boek kunnen binden.
Een creatieve uitdaging waar we onze gedachten alvast over kunnen laten gaan.

Er zijn allereerst weer diverse exemplaren van Goddijn-modellen te bekijken en te bespreken.
Anton heeft boekmodel 12 gemaakt, een band uit de 18e eeuw met kartonnen platkernen bekleed met papier, open scharnieren, opliggende bindingen en een vaste rug, ook wel 'brocheerder' of 'ingenaaid boek' genoemd en door De Haas in 1806 als 'ingenaaide banden met stijf aangezet' betiteld. Deze boeken werden in de 18e en 19e eeuw veelal in die eenvoudige papieren band aangeboden, om de koper zelf te laten bepalen door wie en in welke luxe band hij/zij het boek wilde laten herbinden.
Boekmodel 12 van Anton
Anton heeft voor dit model een boekje uit 1919 gebruikt, WOORDEN EN UITDRUKKINGEN, een deel uit de serie "HANDBOEKJES ELCK 'T BESTE". De inhoud lijkt een beetje op een woordenboek en er worden vooral bijzondere woorden in uitgelegd.
Zoals op de foto rechtsboven te zien, wordt er geen schutblad toegepast. Er is alleen een dekblad met een kim meegenaaid en die kim wordt ofwel om het eerste katern gevouwen, ofwel als oor gebruikt, of met de kim tegen het eerste katern gelegd. Anton heeft die laatste variatie toegepast en op de rechter foto hierboven is die losliggende kim tegen het eerste katern te zien.
Jaap heeft boekmodel 14 gemaakt, de omslag-band met lias, uit de 18de eeuw, maar is niet echt tevreden over het liasseren, omdat de steken op de rug niet precies gelijk zijn gekomen. (zie voor de uitleg van deze band het verslag van november 2008).
Bovendien is door het cacheren de perkamenten omslag gaan werken en rimpelen, hetgeen wel een inspirerend reliëf opleverde, maar niet direct de bedoeling was.
langsteekband 18e eeuw van Jaap
Voor boekmodel 15 heeft Jaap al de strengels of nestels van perkamenten strookjes gedraaid, bevestigd op een stuk karton en vervolgens laten drogen. Goddijn adviseert dunne stijfsel te gebruiken voor het vormen van de nestels. In andere boeken wordt het nat maken van de strookjes perkament met water aangegeven om vervolgens de nestels te draaien. Voor het resultaat maakt de te volgen methode volgens ons niets uit. (zie ook verslagen november 2004 en oktober 2005).
Marjolein heeft de Byzantijnse Band klaar, boekmodel 3, uit de 14e eeuw.
Na wekenlang worstelen met de 'vlechtsluiting' die ze iedere keer niet mooi genoeg vond omdat het gebruikte leer zich er eigenlijk niet goed voor leende, komt ze nu met een alternatief: de 'Jubbegaase bandsluiting'.
De drie sneden die ze al in het platleer gemaakt had voor de bevestiging van de sluit-lippen zoals Goddijn aangaf, werden het uitgangspunt voor haar creatieve oplossing. Ze nam een strookje leer, reeg het messing slotplaatje eraan en vouwde het strookje dubbel rond de gleuf van het slotplaatje. Vervolgens bepaalde ze de lengte van de strook en bracht handmatig siersteken aan langs de breedte van de sluiting en ter breedte van de drie sneetjes in het platleer. Daarna sneed ze het uiteinde van de strook leer in 3 reepjes, die ze tenslotte in de reeds gemaakte sneden kon wegwerken.
We vonden het een zeer mooie én creatieve vondst.

Byzantijnse Band van Marjolein
Op de sluitlinten na heeft Marjolein ook de spitselband klaar, boekmodel 11 uit de 17e eeuw.
Ze heeft dit boek gebonden in het reebokperkament, dat na het schoonmaken en opspannen van de huid door Ine en diens buurman, verder door Marjolein geschuurd en afgewerkt is. (zie het verslag van november 2008). De sneden heeft Marjolein eerst gespat met gele verf, vervolgens plaatste ze her en der bonen, om daarna met groene verf de laatste laag te spatten. Het kapitaal is in een bijpassende kleur bestoken. Marjolein heeft de eerste door Goddijn beschreven methode gebruikt om deze spitselband te maken. Ze vond het best lastig om de inslagen en het teruggevouwen kapje te vormen, maar is er volgens ons prima in geslaagd.
Spitselband van Marjolein
Bert heeft in een filiaal van De Slegte een originele spitselband gevonden, een catechismus uit 1712. De kapitalen zijn nog fraai in tact en aan de staartkant heeft het kapitaal ook zijn kleur behouden. De platten zijn bekleed met marmerpapier. Wat opvalt is dat de toenmalige boekbinder het geen punt vond dat de perkamenten bindingen en verdikkingen onder het dekblad te zien waren en dat het schutblad daardoor vrij rimpelig tegen het plat geplakt zit.
We vragen ons af of wij niet veel te precies willen werken tegenwoordig!
In ieder geval bevestigt dit boek het idee van Hans, dat hij zijn spitselband in half perkament, half sierpapier kan binden.


spitselband uit 1712
Hans wil nu verder gaan aan de afwerking van zijn spitselband, maar wat een pech, onderweg is zijn lijmpot opengegaan en is er lijm gemorst op de boeksnede. Rob biedt een helpende hand en dan is het leed snel geleden en kan Hans alsnog verder aan het afwerken van de rug en het op maat maken van de perkamenten rugstrook.
Hans laat een serie van door hem ingebonden boekjes van geschriften van Voltaire uit 1822 zien. De boekjes hadden een dun kartonnen band en een opgeplakt lelijk stukje boeklinnen, waarschijnlijk ooit al eens vervangen, maar nooit goed vastgehecht.
Chefs- d'oeuvre dramatiques de Voltaire Paris 1822
Bert heeft een Franse Band gemaakt volgens de beschrijving van Goddijn van boekmodel 6: een band uit de 18e eeuw, met kartonnen platkernen, gesloten scharnieren, opliggende bindingen, een vaste rug, direct bestoken kapitaal en gebonden in leer.
Bert heeft voor deze band een gezangenboek gebruikt en het boekblok gebonden in blauw leer. Hij heeft er passende lichtblauwe kapitaaltjes bij bestoken. De opliggende touwbindingen vormen mooie ribben op de rug en aan kop en staart heeft hij fraaie kapitaalhoekjes gevormd.
Franse band, model 6, van Bert
Ook laat Bert zijn Romaanse Band in wording zien: het 2e boekmodel van Goddijn, een band uit de 11e eeuw met houten platkernen, opliggende bindingen en vaste rug, een romaanse aanrijging met chevronkapitaal, een platsluiting en een fenestra.
Bert heeft zeemleer gebruikt voor de band en donkerbruim leer voor de sluitriem.
Nu nog de sloten en het titelraampje en dan is dit boekmodel ook weer klaar. Er wordt dus fanatiek geknipt en gevijld en aan het eind van de dag liggen er schildvormige en vierkante messing 'slotjes' gereed om op het boek te bevestigen.


Romaanse Band in wording van Bert
Terwijl Hans geconcentreerd de beschrijving van de spitselband bestudeerd, is Marjolein druk in de weer met het opspannen van de touwen voor het laatste boekmodel (5) met de houten platkernen, de Gotische Band. Ze moet improviseren met het bevestigen van de touwen omdat ze haken tekort heeft meegenomen, maar met vereende krachten en ideeën hangen er ten lange leste toch 5 touwen in de naaibank en kan het naaien met een rondslag beginnen.

Frans helpt Berjan met het verven van zijn boeksnede. Ze hebben het boek in het derde handje gehangen en smeren de snede in met stijfsel, om dat vervolgens spiegelglad uit te poetsen. Daarna brengen ze de verf met een roller op. De structuur van het rolletje geeft een spikkeleffect op de boeksnede.


geverfde boeksnede van Berjan
Dit verslag begon met het laten zien van boekmodel 12 dat Anton gemaakt had, en eindigt met de voorbereidingen die Jaap en Fem treffen om ook dit boekmodel te maken.
Fem en Jaap willen aan het boekblokpapier schepranden imiteren. Voor Fem een hele klus om dat handmatig te doen, vooral omdat het Zaansch Bord dat ze gebruikt vrij dik is. Door het bevochtigen van de rand van het papier lukt het haar de vezels met een mesje uit te 'rafelen' en kan zij aan het einde van de dag beginnen met het voorprikken en naaien van de katernen.

Jaap maakt eerst een scherpe vouw in het te gebruiken papier en daarna snijdt hij de vouw door met zijn vouwbeen, zodat een rafelige 'nep-schep-rand' ontstaat. Jaap naait daarna de katernen op de 'spijker-naaiplank'. Fem vindt dat niet nodig en naait gewoon uit de hand de katernen op de perkamenten banden.

Jaap bezig met het maken van 'nep-schepranden' en naaien op de 'spijkernaaiplank'



genaaid boekmodel 12 van Fem
Ook deze dag is weer omgevlogen, maar heeft veel inspiratie opgeleverd.